Η διερεύνηση για τα αίτια της υπογονιμότητας θα πρέπει γίνεται συστηματικά και να πραγματοποιείται από ειδικούς ιατρούς.
Το σημαντικότερο πρίν τις εξετάσεις είναι η λήψη του ιατρικού ιστορικού, τόσο της γυναίκας, όσο και του άνδρα. Από το ιστορικό θα καθοριστεί εάν το ζευγάρι μπορεί να περιμένει ή πρέπει να οδηγηθεί άμεσα σε διερεύνηση.
Ανάλογα με τα δεδομένα και το ιστορικό του κάθε ζευγαριού πρέπει να προσδιορίσουμε ποιες εξετάσεις είναι χρήσιμο να πραγματοποιηθούν και ποιες όχι. Το ζευγάρι πρέπει να αντιμετωπισθεί από κοινού και κάθε στάδιο διερεύνησης και να γίνει κατανοητό και από τα δύο μέλη. Οι ασθενείς πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων που αφορούν τόσο τη διερεύνηση όσο και τη θεραπεία του προβλήματος τους. Υπάρχουν σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη διερεύνηση της υπογονιμότητας, όμως δεν είναι όλες οι εξετάσεις και κατ’ επέκταση οι θεραπείες για όλους.
Περιπτώσεις άμεσης ανάγκης είναι οι:
- γυναίκα είναι πάνω από 36 ετών
- γυναίκα με μόνιμες διαταραχές κύκλου (ολιγο-, άμηνορροια- σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών)
- γυναίκα πάσχει από φλεγμονώδη νόσο της πυέλου
- γυναίκα που έχει υπερηχογραφικά ευρήματα τα οποία σχετίζονται με υπογονιμότητα (πχ ινομυώματα, πολύποδες, κύστεις ενδομητρίωσης)
- γυναίκα στην οποία έχει ήδη διαγνωστεί υπογονιμότητα
- υπάρχει βεβαρυμένο ιατρικό ιστορικό (πχ καρκίνος, διαβήτης, θυροειδοπάθεια, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα κ.α)Οι εξετάσεις που πραγματοποιούνται χωρίζονται σε βασικές και συμπληρωματικές.
Στο πρώτο λοιπόν στάδιο διερεύνησης, οι εξετάσεις που αποδεδειγμένα σχετίζονται με την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι:
- Η ανάλυση σπέρματος
- Ο έλεγχος της ωοθυλακιορρηξίας
- Ο έλεγχος των ορμονών FSH/LH
Σε αυτή τη φάση διερεύνησης, πρέπει επίσης να γνωρίζουμε εάν η γυναίκα έχει ανοσία στην ερυθρά (Rubella – Αντισώματα Ερυθράς IgG, IgM).
Στην περίπτωση που η γυναίκα δεν έχει ανοσία, συνιστάται ο εμβολιασμός της και αντισύλληψη για τουλάχιστον 1 το πολύ 3 μήνες μετά τον εμβολιασμό.
Επίσης, στη φάση αυτή, τεστ όπως η μέτρηση της βασικής θερμοκρασίας του σώματος για πρόβλεψη της ωοθυλακιορρηξίας, ο έλεγχος των αντισπερματικών αντισωμάτων, και
λειτουργικές δοκιμασίες του σπέρματος, όπως η δοκιμασία διείσδυσης των σπερματοζωαρίων στην τραχηλική βλέννα (post coital test) και η ικανότητα του σπερματοζωαρίου να συνδεθεί με τη διάφανη ζώνη του ωοκυττάρου, δεν έχουν καμία απολύτως διαγνωστική ή θεραπευτική αξία.
Επιπλέον εξετάσεις οι οποίες είναι απαραίτητες:
- Μέτρηση της ορμόνης AMH
- Υπερηχογραφική μέτρηση του αριθμού των ανώριμων ωοθυλακίων (2-8mm) την 3η ημέρα του κύκλου
- Έλεγχος προλακτίνης
- Έλεγχος των ορμονών του θυρεοειδή αδένα
- Βιοψία ενδομητρικού ιστού στην ωχρινική φάση
- Έλεγχος χλαμυδίων
- Έλεγχος για HIV, ηπατίτιδα B και C
Σε πολλές περιπτώσεις που η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη θα χρειαστούνε επιπλέον και πιο εξιδεικευμένες εξετάσεις:
- Υστεροσκόπηση
- Λαπαροσκόπηση
